درمان ریشه دندان
درمان ریشه دندان یک روش درمانی است که برای درمان عفونتهای داخل ریشه دندان و بازسازی بافتهای اطراف آن به کار می‌رود. این درمان معمولاً زمانی انجام میشود که عفونت باکتریایی به داخل ریشه دندان نفوذ کرده و بافتهای اطراف را تخریب کرده است. برای اینکه روند ترمیم ریشه را بهتر درک کنیم ابتدا به بررسی ساختار دندان می پردازیم.
ساختار دندان به دو بخش اصلی تقسیم میشود: تاج دندان که در ظاهر دیده میشود و ریشه دندان که در استخوان فک قرار دارد. اما از نظر بافت‌شناسی، دندان از چهار قسمت مجزا تشکیل شده است:
۱. مینا (Enamel):
این قسمت سخت‌ترین عضو بدن به لحاظ استحکام است و به صورت یک پوشش کل تاج دندان را می‌پوشاند. علاوه بر ایفای نقش در زیبایی دندان، مینا در اصل وظیفه محافظت از بافتهای زیرین دندان را دارد. پس از تکمیل رشد دندان، سلول‌های تولید کننده مینا توانایی تولید خود را از دست می‌دهند و به همین دلیل مینا به عنوان بافتی غیرزنده محسوب میشود.
۲. عاج (Dentin):
حجم اصلی دندان را شامل میشود و از خارج با مینا پوشیده شده است. سختی عاج کمتر از مینا است. عاج دندان بافتی زنده است و در داخل خود پالپ دندان را در بر می‌گیرد. عاج در مراحل مختلف رشد، قابلیت ترمیم خود را حفظ می‌کند.
۳. سیمان (Cementum):
این بافت سطح خارجی ریشه را می‌پوشاند. سیمان از لحاظ سختی در مرتبه سوم (پس از عاج) قرار دارد و در اتصال دندان به استخوان فک نقش اساسی دارد.
۴. پالپ (Pulp):
در اصطلاح عامیانه به عنوان عصب دندان شناخته میشود و بافت همبندی همراه با عروق و اعصاب و بافت لنفاوی از ضمائم آن تشکیل شده است. پالپ دندان وظیفه اصلی عصب‌دهی و خون‌رسانی به بافتهای زنده دندان را دارد و به تغییرات حرارتی، الکتریکی، مکانیکی و فشار بسیار حساس است.
درمان ریشه:
(اَندودونتیکس) به عنوان یک روش درمانی زمانی که بافتهای داخلی یک دندان (اعم از عصب، عروق، و بافت همبند) تحت تأثیر عوامل مختلفی نظیر التهاب، عفونت، یا صدمات جدی قرار گرفته‌اند مورد نیاز است. دلایلی که ممکن است به درمان اندو نیاز داشته باشید عبارتند از:
۱. التهاب و عفونت:
وقوع تجمع باکتری‌ها در داخل ریشه دندان می‌تواند به التهاب و عفونت منجر شود. این موارد معمولاً باعث درد و تورم محل دندان می‌شوند.
۲. پوسیدگی:
اگر پوسیدگی به مرز ریشه دندان گسترش یابد، باعث آسیب به بافتهای داخلی میشود و اندو لازم میشود.
۳. صدمات جدی:
ضربه‌های شدید، شکستگی دندان، یا صدمات دیگر می‌توانند باعث تخریب بافتهای ریشه شوند که نیاز به درمان دارند.
۴. ترمیم‌های تکراری:
در برخی موارد، دندانها که قبلاً ترمیم شده‌اند، ممکن است به دلیل نقص‌های ترمیم یا عود بیماری نیاز به درمان داشته باشند.
۵. آسیب عصب دندان:
اگر عصب دندان به دلیل التهاب، تجمع باکتری‌ها، یا پوسیدگی آسیب ببیند، اندو دندان ممکن است لازم باشد
مراحل درمان ریشه دندان:
۱. بیحسی موضعی:
– در این مرحله، ابتدا برای ایجاد بیحسی در محدوده مورد نظر، برخی از دندانها و بافتهای اطراف آن بیحس می‌شوند. در فک بالا، ممکن است تنها یک دندان و بافتهای اطراف آن بیحس شوند، اما در فک پایین، لازم است که کل فک در آن سمت بیحس گردد.
۲. جداسازی با Rubber Dam:
– بعد از بیحسی کامل، دندان مورد درمان با استفاده از ورقه‌ای نازک از جنس لاستیک معروف به Rubber Dam از دندانهای دیگر و بافتهای دهان جدا میشود. این جداسازی برای جلوگیری از ورود آب، شوینده‌ها و باکتری‌ها به داخل دندان مورد درمان لازم می باشد.
۳. برداشت پوسیدگی و ترمیم‌ها:
– پوسیدگی‌ها، ترمیم‌های قدیمی و شکستگی‌ها با استفاده از توربین و دستگاه فرز دندانپزشکی برداشته می‌شوند، تا دندانپزشک به ریشه و بافتهای داخلی دندان دسترسی یابد.
۴. پاکسازی و شکل دهی کانال:
– پالپ ملتهب همراه با باکتری‌ها و سایر مواد درون کانال ریشه با استفاده از ابزارهای ظریف به نام فایل پاکسازی میشود. این مرحله به نام پاکسازی و شکل دهی کانال شناخته میشود.
۵. استفاده از محلول‌های ضد میکروبی:
– در این مرحله، از محلول‌های ضد میکروبی برای از بین بردن باکتری‌ها و بقایای سلولی استفاده میشود.
۶. پر کردن کانال با گوتا پرکا:
– سپس، کلیه کانال‌های موجود در دندان با استفاده از ماده‌ای به نام گوتا پرکا پر و مسدود میشود. این ماده از منشا گیاهی دارد و با بافتهای دهانی انسانی سازگار است.
۷. ترمیم مسیر دسترسی به کانال:
– در مرحله بعد، مسیر دسترسی به کانال در تاج دندان ترمیم میشود.
۸. روکش دندان:
– در اکثر موارد، دندان مورد نظر روکش میشود، و در نهایت فرآیند درمانی به پایان می‌رسد.
علت روکش کردن دندان پس از ترمیم به عوامل زیر مرتبط است:
۱. حفاظت از دندان: پس از درمان اندو، دندان به دلیل از بین بردن پالپ و پر کردن کانال‌های ریشه، ممکن است به لحاظ ساختاری ضعیف‌تر شود. روکش کردن دندان باعث تقویت و حفاظت از ساختار آسیب‌پذیر دندان میشود.
۲. پیشگیری از شکستگی: دندان‌هایی که مورد درمان ریشه قرار گرفته‌اند، ممکن است به دلیل پوسیدگی یا صدمات قبلی، در مقابل فشار و ضربه ضعیف‌تر باشند. روکش کردن این دندانها به عنوان یک پوشش حافظه از شکستگی و آسیب‌های احتمالی جلوگیری می‌کند.
۳. جلوگیری از عفونت دوباره: روکش کردن دندان پس از درمان ریشه به جلوگیری از ورود باکتری‌ها و مواد آلوده به داخل کانال‌های ریشه کمک می‌کند. این کار به تثبیت کامل پر کردن کانال‌ها و جلوگیری از بازگشت عفونت موجود کمک می‌کند.
۴. حفظ زیبایی و تطابق با دندانهای اطراف: روکش کردن دندان به دلیل مسائل زیبایی نیز مطرح است. این کار به حفظ تطابق و هماهنگی دندانهای درمان‌شده با دندانهای اطراف کمک می‌کند و از لحاظ ظاهری نتایج بهتری ایجاد می‌کند.
بنابراین از روکش کردن دندان بعد از درمان ریشه به منظور افزایش استحکام، حفاظت از دندان و پیشگیری از مشکلات آتی از جمله شکستگی و عفونت استفاده میشود. درمان ریشه با انجام مراحلی که قبلاً ذکر شد (پاکسازی، شستشو، پر کردن ریشه)، امکان بازیابی سلامت دندان را فراهم می‌کند و از خطرات مرتبط با التهاب و عفونت جلوگیری می‌کند.
عواقب عدم درمان ریشه:
در صورتی که درمان ریشه دندان انجام نشود، ممکن است به مشکلات جدی دندان و بافتهای اطراف آن منجر شود. درد و عوارض عفونی ممکن است تنها نتایج نادرستی نباشند، بلکه تاثیرات بلندمدت نیز می‌تواند رخ دهد. برخی از مشکلات و عواقبی که ممکن است در صورت عدم انجام درمان ریشه رخ دهد عبارتند از:
– درد شدید ممکن است رخ دهد که به فعالیت‌های روزمره محدود کننده باشد.
– عدم درمان موجب پیشرفت عفونت و گسترش آن به بافتهای اطراف دندان میشود.
– دندان به لحاظ ساختاری ضعیف‌تر خواهد شد و ممکن است شکستگی یا ترک خورده و از دست برود.
– درمان ریشه به افتراق چربی دندان کمک می‌کند و عدم درمان ممکن است به از دست رفتن دندان منجر شود.
– عفونت دندان می‌تواند به سایر اعضاء و سیستم‌های بدن گسترش یابد و به عفونتهای جدی تری منجر شود.
– در صورت پیشرفت عفونت و تخریب بافتهای پشت دندان، ممکن است دندان از بین برود.
از این رو، اگر نیاز به درمان ریشه دندان وجود دارد، تأخیر در انجام آن می‌تواند منجر به مشکلات جدی‌تر و پیچیده‌تر شود. بهترین راهکار همیشه مشاوره با دندانپزشک خود و انجام درمان‌های لازم برای حفظ سلامت دندانها و دهان است. ما در دندانپزشکی آلفا سنندج با انجام تخصصی ترین درمان های ریشه دندان در خدمت مراجعه کنندگان عزیز هستیم. همین امروز با ما تماس بگیرید و برای مشاوره خود وقت بگیرید.
چه زمانی درمان مجدد یا Reendo انجام میشود؟
درمان ریشه دندان مجدد یا Reendo زمانی انجام میشود که درمان ریشه اولیه قبلاً انجام شده ولی نتیجه مطلوب به دست نیامده یا مشکلاتی پس از آن به وجود آمده باشد. برخی از مواردی که نیاز به درمان ریشه دندان را مجدداً ایجاد می‌کنند عبارتند از:
۱. عدم بهبود علائم:
اگر علائمی مانند درد یا تورم پس از درمان ریشه اولیه ادامه داشته باشد و بهبود نیافته باشد، انجام درمان ریشه دندان مجدد ممکن است لازم باشد.
۲. بازگشت عفونت:
در برخی موارد، عفونت ممکن است پس از درمان ریشه اولیه بازگشت پیدا کند. درمان ریشه دندان مجدداً به منظور کنترل و از بین بردن عفونت ممکن است ضروری باشد.
۳. پوسیدگی جدید یا نقص در ترمیم:
اگر پس از درمان ریشه اولیه، پوسیدگی جدید، نقص در ترمیم یا مشکلات دیگر مشاهده شود، انجام درمان ریشه دندان مجدداً در نظر گرفته میشود.
۴. ناتوانی در دسترسی به یک یا چند کانال ریشه:
درمان ریشه اولیه ممکن است به دلیل پیچیدگی بالای ساختار داخلی دندان ناتوانی در دسترسی به یک یا چند کانال ریشه را به همراه داشته باشد. درمان ریشه دندان مجدداً می‌تواند این ناتوانی را برطرف کند.
۵. ناتوانی در ارتقاء ترمیم:
گاهی اوقات، ترمیم انجام شده در مرحله‌های اولیه ممکن است به دلیل تغییرات در دندان و کانال‌های ریشه ناتوان در ارتقاء نیاز باشد.
تصمیم در مورد انجام درمان ریشه دندان مجدداً باید توسط دندانپزشک با توجه به اطلاعات بالینی و شرایط خاص هر بیمار گرفته شود.